KILIMO CHA MPUNGA MBARALI – UZALISHAJI ENDELEVU NA UTUNZAJI WA MAZINGIRA

 

Mashamba makubwa ya mpunga Mbarali, Mbeya yakionesha mpangilio bora wa kilimo cha umwagiliaji kinachozingatia utunzaji wa mazingira.

Katika nyanda za juu za Mbarali, mkoani Mbeya, Tanzania inaelekea kuandika historia mpya ya mapinduzi ya kilimo cha kisasa na rafiki kwa mazingira. Picha hizi za angani zinaonesha mashamba makubwa ya mpunga yaliyopangwa kwa ustadi, yakifanikisha uzalishaji mkubwa wa chakula huku yakihifadhi mazingira na kuongeza tija katika sekta ya kilimo.

Kilimo cha Kisasa na Maendeleo ya Mazingira

Kilimo cha mpunga Mbarali kinatumia mfumo wa kilimo cha umwagiliaji katika maeneo ya mabonde yenye rutuba, hususani Bonde la Mto Ruaha. Njia hii ya kilimo huruhusu udhibiti mzuri wa maji, na hivyo kuzuia upotevu wa maji kwa wingi, jambo ambalo ni muhimu kwa mazingira na uhifadhi wa vyanzo vya maji.

Vilevile, baadhi ya wakulima wanaanzisha mbinu bora za kilimo hai (organic farming), matumizi ya mbolea za asili, na kupunguza matumizi ya viuadudu vya viwandani ili kuzuia uharibifu wa ardhi na uchafuzi wa maji ya chini kwa chini. Hii ni hatua muhimu katika kuhifadhi bioanuwai ya eneo na kulinda viumbe hai wanaoishi kwenye maeneo ya jirani.

Mashamba ya mpunga yaliyokomaa Mbarali yaking’arisha rangi ya dhahabu chini ya anga safi, yakiwa ni kielelezo cha kilimo endelevu na mchango wake katika uhakika wa chakula na uhifadhi wa mazingira.

Usimamizi wa Mazingira na Umuhimu wa NEMC

Mamlaka ya Taifa ya Usimamizi wa Mazingira (NEMC) imeendelea kutoa mwongozo kwa wawekezaji na wakulima kuhakikisha kilimo hakigeuki kuwa chanzo cha uharibifu wa mazingira. Kupitia tathmini ya athari kwa mazingira (EIA), mashamba makubwa ya mpunga hupewa masharti ya utunzaji wa mazingira ikiwemo:

• Kudhibiti mmomonyoko wa udongo.

• Kuhifadhi maeneo ya mito na vijito kwa kupanda miti kando yake.

• Kuzuia ukataji wa miti kiholela.

• Kupanga matumizi ya ardhi kwa njia endelevu.

Muonekano wa juu wa bonde la kilimo cha umwagiliaji Mbarali – njia ya maji ikielekeza maisha kwa mashamba ya mpunga, ikiakisi mpango mzuri wa matumizi ya ardhi na hifadhi ya vyanzo vya maji.

Kilimo Kinachotunza Mazingira, Kinaijenga Tanzania

Mbali na faida za kiuchumi kama uzalishaji mkubwa wa mpunga kwa matumizi ya ndani na soko la nje, kilimo hiki pia kinatoa ajira kwa wakazi wa Mbarali na mikoa jirani. Wakulima wanahamasishwa kupanda miti kando ya mashamba, kutumia teknolojia za kisasa zisizo na madhara kwa mazingira, na kushiriki katika programu za elimu ya mazingira.

Kwa hakika, Mbarali ni mfano wa namna ambavyo kilimo kinaweza kuimarishwa kwa misingi ya utunzaji wa mazingira, na kusaidia Tanzania kufikia malengo ya maendeleo endelevu (SDGs) na Ajenda ya Taifa ya Kijani.

Jiwe la Bismarck – Mwanza: Urithi wa Asili na Kivutio cha Mazingira Endelevu

 

Jiwe la Bismarck liking’ara juu ya maji ya Ziwa Victoria jijini Mwanza—kivutio cha asili kinachoelezea uhusiano wa mazingira, historia ya jiwe, na thamani ya utalii endelevu nchini Tanzania

Katikati ya maji ya Ziwa Victoria, katika jiji la Mwanza, limesimama kwa umaridadi Jiwe la Bismarck jiwe maarufu linalobalance juu ya miamba mingine kana kwamba limewekwa kwa mkono wa mchoraji wa asili. Jiwe hili si tu kivutio cha kipekee kwa macho, bali ni alama ya urithi wa kijiolojia, mazingira ya mwambao, na utalii endelevu wa kijani.

Jiwe la Bismarck na Umuhimu Wake Kimazingira

✅ 1. Mazingira ya Mwambao Yenye Uhai

Eneo linalozunguka Jiwe la Bismarck ni sehemu muhimu ya mwambao wa Ziwa Victoria lenye:

• Mimea ya majini na miti ya mwituni.

• Makazi ya ndege wa majini kama vibibi maji na tausi wa ziwani.

• Viumbe wa majini wanaotegemea usafi wa mazingira ya asili kwa kuishi na kuzaliana.

✅ 2. Jiolojia ya Maelfu ya Miaka

Mawe haya makubwa ni sehemu ya urithi wa kijiolojia, yaliyobeba historia ya mabadiliko ya uso wa dunia:

• Yanatoa fursa ya kujifunza namna miamba ya granite inavyoundwa.

• Yanasaidia watafiti na wanafunzi kuelewa uhusiano wa jiwe, maji, na mazingira ya joto la Afrika Mashariki.

✅ 3. Utalii wa Mazingira na Elimu kwa Jamii

Jiwe la Bismarck limekuwa moja ya alama za jiji la Mwanza na Tanzania kwa ujumla:

• Linavutia watalii wa ndani na nje walioko kwenye safari za kihifadhi.

• Linatekeleza falsafa ya eco-tourism ambapo mazingira yanahifadhiwa huku yakichangia kipato kwa jamii za jirani.

• Hutoa fursa kwa wanafunzi, watafiti na wapenda mazingira kujifunza kutoka kwa maumbile.
  

Jiwe la Bismarck ni zaidi ya jiwe—ni ushahidi hai wa historia ya dunia, urithi wa mazingira na uzalendo wa asili. Kuhifadhi eneo hili ni kuhifadhi uzuri wa Taifa, ustawi wa jamii, na urithi wa baadaye kwa vizazi vijavyo. Mwanza imepewa zawadi ya kipekee—na ni jukumu letu kuhakikisha zawadi hii inaishi milele.

Usafiri wa Haraka (BRT) Dar es Salaam: Mabadiliko ya Miji kwa Ajili ya Mazingira Endelevu

 

Muonekano wa Juu wa Barabara ya BRT eneo la Magomeni Kota, Dar es Salaam – njia ya kisasa ya usafiri wa umma inayochangia kupunguza uchafuzi wa hewa na kulinda mazingira ya mji unaokua kwa kasi.

Jiji la Dar es Salaam limekuwa likikua kwa kasi, huku idadi ya watu na magari ikiongezeka kila mwaka. Katika kukabiliana na changamoto ya msongamano wa magari, uchafuzi wa hewa, na matumizi mabaya ya nishati, Serikali ya Tanzania ilianzisha mfumo wa Usafiri wa Haraka wa Mabasi (BRT – Bus Rapid Transit). Mfumo huu si tu suluhisho la usafiri, bali pia ni sehemu muhimu ya mkakati wa utunzaji wa mazingira katika jiji linalokua kwa kasi.

BRT na Utunzaji wa Mazingira: Athari Chanya

🚍 1. Kupunguza Uchafuzi wa Hewa

Kwa kutumia mabasi makubwa yenye uwezo wa kubeba abiria wengi kwa wakati mmoja, BRT hupunguza:

• Idadi ya magari binafsi barabarani.

• Matumizi ya mafuta kwa kila abiria.

• Uzalishaji wa gesi chafu kama kaboni dioksidi (CO₂) na monoksidi ya kaboni (CO).

Hii huongeza ubora wa hewa katika maeneo ya mijini kama Magomeni, Kinondoni na Kivukoni.

🛣️ 2. Mipango Miji Inayolinda Mazingira

Barabara za BRT zimejengwa kwa mpangilio wa kisasa wa usafiri wa umma, ambapo:

• Njia za mabasi zimetengwa ili kupunguza msongamano.

• Sehemu za kutembea kwa miguu na waendesha baiskeli zimeimarishwa, kusaidia matumizi ya usafiri usiochafua mazingira.

🌳 3. Kuongeza Kijani Mjini

Katika baadhi ya maeneo ya mradi, miti imepandwa kando ya barabara na vituo vya BRT ili:

• Kupunguza joto la barabarani (urban heat island effect).

• Kuboresha mwonekano wa jiji na kuchochea hisia za utunzaji wa mazingira miongoni mwa wananchi.

💡 4. Kuchochea Mabadiliko ya Tabia kwa Wananchi

Kupitia kampeni za matumizi ya BRT, wananchi wengi huona usafiri wa umma kama chaguo la kiungwana na kirafiki kwa mazingira, hali inayopunguza utegemezi wa magari binafsi na kuchochea uwajibikaji wa kimazingira.

Kilimo Endelevu cha Chai Njombe: Mfano Hai wa Utunzaji wa Mazingira Tanzania

Mandhari ya Mashamba ya Chai mkoani Njombe, yakiwa yamepangwa kwa ustadi wa kilimo cha mistari kinacholinda udongo, kuhifadhi maji, na kuenzi mazingira kwa ujumla – mfano bora wa kilimo endelevu cha kijani Tanzania

Mkoa wa Njombe, ulioko Nyanda za Juu Kusini mwa Tanzania, umejipambanua kama kitovu cha uzalishaji wa chai kwa viwango vya kitaifa na kimataifa. Kilimo cha chai katika mkoa huu si tu chanzo cha mapato na ajira kwa maelfu ya wakazi, bali pia ni mfano bora wa utunzaji wa mazingira kupitia kilimo endelevu.

 1. Kilimo Cha Mseto na Upandaji Mstari

Picha inaonesha mashamba yaliyopangwa kwa mistari sahihi, jambo ambalo husaidia:

• Kuzuia mmomonyoko wa udongo kwenye maeneo ya mwinuko.

• Kuruhusu mifereji ya maji ya mvua kupita bila kuharibu udongo.

• Kuongeza nafasi ya kupandikiza miti kinga pembeni mwa mashamba, hivyo kulinda bioanuwai ya eneo hilo.

Utunzaji wa Vyanzo vya Maji

Mashamba mengi ya chai Njombe yameanzisha:

• Buffer zones kwenye maeneo ya mito na chemchemi.

• Utumiaji wa mbinu zisizo sumu kali za udhibiti wa magonjwa, hivyo kulinda ubora wa maji yanayotiririka kutoka mashambani kwenda kwenye vyanzo vya maji.

Uhifadhi wa Uoto Asilia

Kwa kushirikiana na mashirika ya mazingira, wakulima wa chai Njombe:

• Wanapanda miti ya kivuli mashambani, hususan aina zisizoharibu rutuba.

• Wanazuia ukataji wa misitu ya asili kwa ajili ya upanuzi holela wa mashamba.

Ushirikiano wa Jamii na Mafunzo ya Mazingira

Mashamba haya mengi ni sehemu ya mifumo ya ushirika, ambayo inawekeza kwenye:

• Mafunzo ya wakulima juu ya kilimo hai.

• Kampeni za upandaji miti mashuleni na kwenye maeneo ya mashamba.

• Usimamizi wa taka za mashambani kwa njia rafiki kwa mazingira.

SGR ya Umeme Tanzania: Reli ya Kisasa Inayolinda Mazingira kwa Maendeleo Endelevu

Reli ya Kisasa ya Kimataifa (SGR) Inayolinda Mazingira kwa Maendeleo Endelevu Nchini Tanzania

Katika karne ya 21, changamoto kubwa ya maendeleo ni jinsi ya kuendeleza miundombinu mikubwa bila kuharibu mazingira. Tanzania imechukua hatua ya kihistoria kwa kujenga Reli ya Kisasa ya Umeme ya Standard Gauge Railway (SGR) – mradi mkubwa wa usafiri unaotumia teknolojia rafiki kwa mazingira, unaounganisha Dar es Salaam na mikoa ya ndani hadi nchi jirani.

SGR ni zaidi ya reli; ni ishara ya mageuzi ya kimazingira, kiuchumi na kijamii ambayo Tanzania inaongoza katika Afrika Mashariki.

SGR na Utunzaji wa Mazingira: Mabadiliko Halisi ya Kijani

Tofauti na mfumo wa reli wa zamani na magari ya barabarani yanayotumia mafuta mengi, SGR ya umeme imejengwa kwa msingi wa nishati safi na teknolojia ya kisasa. Hii ina athari chanya kubwa kwa mazingira, zikiwemo:

✅ 1. Kupunguza Uchafuzi wa Hewa

SGR hutumia umeme badala ya dizeli, hatua ambayo hupunguza uzalishaji wa hewa ukaa (CO₂) na moshi unaochafua anga. Hii:

• Hupunguza athari za mabadiliko ya tabianchi.

• Huchangia Tanzania kutimiza malengo ya kimataifa ya Paris Agreement.

✅ 2. Ufanisi wa Nishati

Treni za umeme hutumia nishati kwa ufanisi zaidi kuliko magari au malori ya mizigo. Kwa wastani:

• Treni ya SGR inaweza kubeba mzigo sawa na malori 500 kwa wakati mmoja, huku ikitumia nishati kidogo zaidi.

✅ 3. Kupunguza Uharibifu wa Barabara

Kwa kupunguza idadi ya malori mazito barabarani, SGR inapunguza mmomonyoko wa barabara, matumizi ya lami, na gharama za matengenezo. Hili husaidia pia:

• Kuzuia uchafuzi unaotokana na kemikali za tairi na mafuta.

• Kuhifadhi mazingira ya vijijini ambako barabara nyingi hupita.

✅ 4. Ujenzi Rafiki kwa Mazingira

Mradi wa SGR umeambatana na:

• Tathmini ya kina ya athari kwa mazingira (EIA) chini ya usimamizi wa NEMC.

• Ujenzi wa madaraja, vivuko vya wanyama na mifereji ya maji ili kutovuruga mfumo wa ikolojia.

• Upandaji miti na kurekebisha maeneo yaliyoathiriwa wakati wa ujenzi.
  

Faida za Mazingira kwa Jamii

SGR si tu mradi wa kitaifa, bali ni jukwaa la kuendeleza maarifa ya mazingira kwa jamii:

• Ajira za kijani kwa vijana katika maeneo ya usafiri, uhifadhi wa mazingira na teknolojia ya nishati safi.

• Elimu kwa jamii kuhusu umuhimu wa kuhifadhi mazingira yanayozunguka reli.

• Maendeleo ya miundombinu ya maji na umeme katika maeneo ya pembezoni mwa reli.

NEMC YATAHADHARISHA KELELE CHAFUZI NA MITETEMO MAONESHO YA SABASABA

Baraza la Taifa la Hifadhi na Usimamizi wa Mazingira (NEMC) limewataka wadau wa maonesho ya 49 ya kibiashara (sabasaba) kwa mwaka huu kudhibiti kelele chafuzi au sauti zinazozidi viwango na mitetemo kwenye mabanda  wakati wa maonesho.

Kauli hiyo imetolewa Juni 26,2025 na Bw. Haji Kiselu, Mhandisi mwandamizi kutoka NEMC, kwenye semina ya awali ya maonesho, wakati wa wasilisho la athari za kelele chafuzi na mitetemo kwa wadau washiriki wa maonesho ya msimu wa sabasaba kwa mwaka 2025, yenye kauli mbiu isemayo " Maonesho ya 49 ya  biashara ya Kimataifa, fahari ya Tanzania " yanayotarajiwa kuanza tarehe 28 Julai mwaka huu.

Amesema kelele chafuzi zinamadhara mengi yakiwemo kupoteza uwezo wa kusikia, kuharibu mahusiano ya jamii, kukosa kupumzika, kusababisha ajali na kwa kinamama kuweza kuharibika kwa mimba.

Naye Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam Mh. Albert Chalamila alipokuwa akihutubia aliwataka wadau hao kuzingatia biashara zinazosimamia na kuhifadhi mazingira kwani ndio msingi wa maendeleo endelevu ya uchumi wa kati hasa ikizingatiwa ndio agenda kubwa ya Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania Mhe. Dkt. Samia Suluhu Hassan ya kuhifadhi na kusimamia mazingira nchini.

Awali akijibu swali lihusulo kelele nyakati za maonesho, Mkurugenzi Mkuu wa TanTrade Bi. Latifa Mohamed Khamis amesema kwa kushirikiana na NEMC  watahakikisha masuala ya kelele chafuzi na mitetemo yanadhibitiwa ili kuleta tija na maana halisi ya fahari ya watanzania katika maonesho hayo ya 49 ya kibiashara maarufu kwa jina la sabasaba

    Mkurugenzi Mkuu wa TanTrade Bi. Latifa Mohamed Khamis akihutubia.

Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam Mh. Albert Chalamila alipokuwa akihutubia

 

Ikulu Mpya ya Tanzania – Kielelezo cha Maendeleo na Utunzaji wa Mazingira Jijini Dodoma

Ikulu mpya ya Tanzania iliyoko katika Kata ya Chamwino Ikulu, Wilaya ya Chamwino, takribani kilomita 20 kutoka katikati ya Jiji la Dodoma.

Katika ardhi tambarare ya Kanda ya Kati ya Tanzania, ambako milima ya mbali hugusa anga la buluu, ndipo ilipojengwa Ikulu mpya ya Tanzania, iliyoko Chamwino, Dodoma. Hii ni hatua muhimu ya kitaifa iliyotekelezwa kwa azma ya kuimarisha mabadiliko ya makao makuu ya Serikali kutoka Dar es Salaam hadi Dodoma. Zaidi ya kuwa jengo la kisasa lenye mvuto wa kifalme, Ikulu hii ni mfano wa maendeleo yanayozingatia hifadhi ya mazingira.

Mahali Ilipo

Ikulu mpya iko katika Kata ya Chamwino Ikulu, Wilaya ya Chamwino, takribani kilomita 20 kutoka katikati ya Jiji la Dodoma. Imejengwa kwenye eneo tulivu lenye nafasi kubwa, hali inayotoa fursa ya kupangilia vizuri ujenzi bila kuharibu mfumo wa mazingira wa asili.

Ikulu Chamwino: Maendeleo Yaliyo Rafiki kwa Mazingira

Ujenzi wa Ikulu mpya haukuwa wa kawaida – ulizingatia falsafa ya "Green Development" (Maendeleo Endelevu), ambayo inalenga kuchanganya teknolojia, uzuri wa usanifu, na hifadhi ya mazingira kwa pamoja. Mambo muhimu ya kimazingira yaliyozingatiwa ni:

✅ 1. Uhifadhi wa Mandhari Asilia

• Eneo la ujenzi liliandaliwa kwa kuhifadhi sehemu kubwa ya ardhi ya asili, bila kubomoa kabisa mandhari ya kijani.

• Sehemu za nje zimepandwa nyasi na miti ya kienyeji, ili kulinda udongo na kupunguza joto.

✅ 2. Matumizi ya Teknolojia Rafiki kwa Mazingira

• Mifumo ya usambazaji wa maji taka na mvua imejengwa kwa viwango vya kimataifa ili kuzuia uchafuzi wa ardhi na maji ya chini.

• Taa za nje ni za nishati ya jua (solar powered) – hatua ya kupunguza matumizi ya nishati kutoka vyanzo visivyo endelevu.

✅ 3. Mikakati ya Kijani ya Ujenzi

• Ujenzi ulizingatia vifaa vinavyohifadhi nishati kama kuta nene zenye kupunguza matumizi ya viyoyozi.

• Ujenzi wa barabara na njia ndani ya Ikulu ulifanyika kwa kuhifadhi maeneo ya kijani katikati, badala ya kuyalazimisha kufunikwa kwa lami au saruji yote.
  
  

Faida za Mazingira ya Ikulu Chamwino kwa Taifa

• Mfano wa majengo ya serikali yanayoheshimu mazingira, na kuonyesha kuwa maendeleo hayawezi kuwa kisingizio cha uharibifu wa asili.

• Eneo la kijani linasaidia kupunguza joto katika mkoa wa Dodoma ambao unajulikana kwa ukame.

• Ni mafunzo kwa taasisi nyingine, kuwa ujenzi wa miundombinu mikubwa unaweza kufanyika kwa kuzingatia misingi ya mazingira.

Himizo kwa Miradi Mingine

Ikulu hii mpya inapaswa kuwa kielelezo kwa mikoa yote ya Tanzania, kwamba:

• Miradi yote ya kitaifa na binafsi lazima izingatie Tathmini ya Athari kwa Mazingira (EIA).

• Mipango ya kijiji, miji na taasisi ijikite katika mipango jumuishi ya mazingira, ardhi na nishati.

• Mamlaka kama NEMC zishirikishwe mapema kuhakikisha kuwa hakuna uharibifu wa vyanzo vya maji, misitu, au uoto wa asili.